Wereld

ESACH-blog | Hoe een risicoparaatheidsplan te ontwerpen volgens het Tweede Protocol van het Haags Verdrag van 1954

editor··bekeken 150

Ondanks de lessen die uitgebreid kunnen worden getrokken uit de historische ervaring, wordt cultureel erfgoed over het algemeen niet beschouwd als bescherming tegen oorlogsgebeurtenissen. Plannen voor stadsbeheer in cultureel relevante contexten bevatten in feite zelden preventieve maatregelen om de schade van een gewapend conflict tot een minimum te beperken; maatregelen die uiteraard tijdens vredestijd moeten worden voorbereid en uitgevoerd. Toch heeft cultureel erfgoed een grote invloed op het imago van een land en zijn economie en als zodanig is het een belangrijke hoeksteen van zijn toekomstige ontwikkeling.

Geschreven door: Allesandra De Masi

Over het algemeen zijn we echter niet ongewapend tegen de vernietiging van oorlog: een goed risicoparaatheidsplan voor cultureel erfgoed kan echt het verschil maken, en de Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (UNESCO) leverde aanvankelijk de basisinstrumenten om het te ontwikkelen. In dit artikel vindt u enige informatie over het kader van dit verdrag en enkele lessen die zijn getrokken uit directe deelname aan de uitwerking van een risicoparaatheidsplan.

Het Verdrag van Den Haag van 1954 en het bijbehorende tweede protocol

Na de verwoesting van de Tweede Wereldoorlog, die een groot verlies aan cultureel erfgoed veroorzaakte, ontwikkelde UNESCO de "Verdrag inzake de bescherming van culturele goederen in geval van een gewapend conflict", aangezien dit het eerste internationale verdrag is dat uitsluitend gewijd is aan de bescherming van cultureel erfgoed tegen oorlogsschade.

De Conventie en zijn Eerste protocol stellen dat alle schade aan culturele eigendommen van welke staat en volk dan ook een verlies vormt voor de hele mensheid en voor het eerst in de geschiedenis de nationale wet inzake de bescherming van cultureel erfgoed overtreft. Het verdrag onderscheidt met name twee beschermingsgraden: algemeen en speciaal. De goederen die onderhevig zijn aan wat wordt gedefinieerd als speciale bescherming moeten zijn ingeschreven in een specifiek register en worden aanbevolen om te worden aangegeven door het kenmerkende embleem van het Blue Shield. Het blauwe schild is een internationale non-profitorganisatie die tot doel heeft de bekrachtiging, het respect en de uitvoering van het Verdrag te bevorderen en het bewustzijn te vergroten over het belang van het beschermen van cultureel erfgoed door middel van de activiteiten van haar internationale bestuur en de organisatie van gespecialiseerde opleidingen over de hele wereld.

Bovendien bevat het verdrag een lijst van vrijwaringsmaatregelen die in vredestijd moeten worden genomen en die tijdens het conflict door alle partijen moeten worden gerespecteerd. Het toenemend aantal criminele handelingen tegen cultureel erfgoed aan het einde van de 20e eeuw maakte echter duidelijk dat de Conventie alleen niet in staat was het probleem aan te pakken als ze in haar huidige vorm werd geïmplementeerd.

Figuur 1: Het kenmerkende embleem, het blauwe schild. Bron: Het blauwe schild

Bijgevolg een Tweede protocol bij het Verdrag van Den Haag werd in 1999 aangenomen. Het Tweede Protocol werkt de bepalingen van het Verdrag met betrekking tot de bescherming van culturele goederen in vredestijd uit en versterkt deze, waardoor een grotere bescherming dan voorheen wordt versterkt. Dienovereenkomstig creëert het de nieuwe categorie van de verbeterde bescherming voor goederen die bijzondere kenmerken hebben zoals: bijzonder belangrijk zijn voor de mensheid, de juiste wettelijke bescherming genieten op nationaal niveau en niet worden gebruikt voor militaire doeleinden.

De richtlijnen voor het verkrijgen van het Verbeterde bescherming zijn uiterst praktisch, impliceren het ontwikkelen van plannen met betrekking tot de evaluatie en het beheer van noodsituaties, en vereisen dat in vredestijd mitigerende maatregelen worden genomen. Na de publicatie van het tweede protocol zijn enkele proefprojecten gestart, met als doel de nieuwe bepalingen volledig uit te voeren en te corrigeren op basis van de resultaten.

Het risicoparaatheidsplan

Een voorbeeld van de toepassing van het tweede protocol was het project Samenwerking in stedelijke dialoog en ontwikkeling (CIUDAD) 'War Free World Heritage Listed Cities' (WFWHLC): de doelstellingen van het project waren om een ​​efficiënt risicobeoordeling en beheersplan te ontwikkelen voor de werelderfgoedsites van de steden Jbeil-Byblos, in Libanon, en Mtshketa, in Georgië, en hen zo de Enhanced Protection-status te verlenen.

Figuur 2: Het archeologische gebied van Byblos. Bron: WFWHLC-projectdocumentatie

Door de twee casestudies te analyseren en de managementoutputs te relateren aan de richtlijnen van het tweede protocol, waren we in staat om een ​​efficiënt patroon van het risicoparaatheidsplan te ontwerpen op basis van 3 essentiële secties.

Het eerste deel behandelt alle preventieve maatregelen die in vredestijd moeten worden ondernomen om risico's te beperken. Enkele voorbeelden hiervan zijn het plannen van acties zoals:

  • Plan een beveiligingssysteem;
  • Train een gespecialiseerd personeel, klaar om te opereren zodra de noodsituatie zich voordoet;
  • Burgers sensibiliseren om actief te zijn bij de bescherming van cultureel erfgoed wanneer dat nodig is;
  • Identificeer veilige gebieden die kunnen worden gebruikt als schuilplaatsen en magazijnen, als het roerend erfgoed moet worden verplaatst.

Bovendien heeft het plan ook preventieve maatregelen nodig die een gedetailleerd begrip van de erfgoedkenmerken impliceren, en dit omdat je alleen door een grondige kennis van het gerelateerde culturele eigendom de beste maatregelen kunt kiezen om het te beschermen. In deze visie omvatten zinvolle acties:

  • Plan een monitorsysteem van de staat van instandhouding van het erfgoed en wijzigingen
  • Catalogus cultuurobjecten, indien mogelijk met behulp van digitale tools.

Het tweede deel betreft het calamiteitenbeheer. Tijdens de crisis zullen we:

  • Voer de reeds voorbereide preventieve maatregelen uit;
  • Waarschuw de leidinggevenden, die de tussenkomst van gespecialiseerd personeel en vrijwilligers organiseren;
  • Bescherm het onroerend erfgoed;
  • Evacueer het roerend erfgoed indien nodig.

Uiteindelijk beschrijft het derde deel de acties na een noodsituatie en de prioriteiten:

  • Controleer de catalogi om te zien waar de objecten zich bevinden en wat de voorwaarden zijn;
  • Controleer de stabiliteit van de constructies;
  • Beveilig het beschadigde erfgoed;
  • Implementeer voorlopige restauratie van beschadigd erfgoed;
  • Breng het roerend erfgoed waar mogelijk terug op de oorspronkelijke locatie.

Handige tips die we hebben geleerd van het WFWHLC-project

Bij het analyseren van twee gevallen die zo verschillend en toch zo vergelijkbaar waren, hebben we geleerd dat we voor het ontwerpen van een plan dat mogelijk de meest kritieke situatie aankan, drie basisprincipes in gedachten moeten houden.

Ten eerste moet de benadering van elk risico en object multidisciplinair zijn. Dit leidt tot een beter begrip van de problemen en een efficiënter gebruik van middelen. Ten tweede moet de culturele site worden opgevat als een complex systeem, met een altijd aanwezig onvoorspelbaar element van onzekerheid. En ten slotte moet elke site grondig worden bestudeerd, vanuit verschillende gezichtspunten: we moeten in feite de geschiedenis ervan bestuderen, de voortgang van de instandhouding en de lijst van noodsituaties waarmee het door de eeuwen heen te maken heeft gehad om de gebouwen voor behoud. Deze gegevens kunnen niet alleen nuttig zijn om dat erfgoed te beschermen, maar ook om een ​​goede valorisatie en ontplooiing te plannen, en een goede valorisatie en ontplooiing worden erkend als de eerste stap om erfgoed correct te bewaren.

Figuur 3: weergave van de werelderfgoedlocatie Mtskheta. Bron: WFWHLC-projectdocumentatie

Volgens deze richtlijnen kon het WFWHLC-project het Mtskheta-dossier indienen en in 2016 verkreeg de werelderfgoedsite “Historische monumenten van Mtskheta” de Verbeterde bescherming!

Over de auteur

Alessandra De Masi is een doctoraatsstudent aan de universiteit van Bologna; haar onderzoek richt zich op de bescherming en conservering van risicovol erfgoed. In 2013 maakte ze deel uit van het project "War Free - World Heritage Listed Cities". Ze werkt ook samen met de Maniscalco Center - Onderzoek naar risico op erfgoed en documentatienetwerk, dat tot doel heeft de belangstelling van het publiek te trekken met betrekking tot risicopreventie.

Referenties

Tags

Dit artikel is oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd. Teksten in andere talen zijn AI-vertaald. Om de taal te wijzigen: ga naar het hoofdmenu hierboven.

Doneren