Meer dan 300 academici en museumprofessionals hebben een brief ondertekend waarin het British Museum wordt opgeroepen hun samenwerking met oliemaatschappij BP te beëindigen. In dezelfde week onthulde Channel 4 News informatie over de geheime raad van adviseurs van het museum, waaronder een vertegenwoordiger van BP en andere bedrijfsleiders. Dit heeft geleid tot bezorgdheid over bedrijven die de culturele en erfgoedsector gebruiken om hun merken te 'greenwashen'.
Een controversieel partnerschap
Het is niet de eerste keer in de afgelopen jaren dat het museum onder de loep wordt genomen. In 2021 protesteerden activisten bij het museum vanwege de banden met BP, dat een belangrijke sponsor was van de tentoonstelling 'Nero: The Man Behind the Myth'. De oliemaatschappij heeft al veel tentoonstellingen in het museum gesponsord en ondersteunt momenteel de tentoonstelling 'The world of Stonehenge' die deze maand is geopend.
De overeenkomst van BP met het British Museum loopt dit jaar af, een cruciaal moment voor de relatie van het museum met olie- en gasmaatschappijen. Britse archeologen Natasha Reynolds en David Wengrow hebben het voortouw genomen bij de oproep hun artikel uitgegeven door The Guardian. Ze zeggen dat de plannen van BP om netto nul-koolstofdoelstellingen te bereiken onvoldoende zijn en dat het bedrijf blijft zoeken naar mogelijkheden om fossiele brandstoffen te winnen. Volgens Reynolds en Wengrow brengt het British Museum zichzelf in diskrediet door deze samenwerking.
Het is niet per se een kwestie van financiering: de open brief wijst erop dat de sponsoring van de oliemaatschappij een kleine hoeveelheid inkomsten voor het museum vertegenwoordigt, en inkomsten die elders te vinden zijn. Activistengroep en toneelgroep 'To BP or not To BP' berekenden dat de bijdrage van BP aan het jaarinkomen van het museum kan zo weinig zijn als 0.4%. Het lijkt echter waarschijnlijk dat het partnerschap zal worden vernieuwd: een verdere Verzoek om vrijheid van informatie onthulde dat het museum het afgelopen jaar meerdere keren met vertegenwoordigers van BP heeft gesproken.
In een soortgelijk verzoek om vrijheid van informatie was het London Science Museum: gedwongen toe te geven de voorwaarden van zijn samenwerking met het fossiele brandstofbedrijf Shell vorig jaar. Details van de overeenkomst laten zien dat het Science Museum niets mocht zeggen dat Shell in diskrediet zou kunnen brengen, die destijds een tentoonstelling over koolstofafvang sponsorde.
De invloed van fossiele brandstoffen op de cultuur is niet beperkt tot Engeland. Veel Nederlandse musea, waaronder het Openluchtmuseum, hebben financiering ontvangen van Shell of de NAM (een groot fossiele brandstofbedrijf in Nederland). Deze partnerschappen worden vaak gepresenteerd door middel van tentoonstellingen die fossiele brandstofbedrijven als vernieuwers laten zien, waarbij de geloofwaardigheid van musea wordt gebruikt om de voortdurende betrokkenheid van de sponsors bij milieuschade te verbergen.
Critici van 'greenwashing' hopen dat partnerschappen met fossiele brandstoffen binnen de culturele sector de weg van tabakssponsoring zullen gaan. Het Van Gogh Museum in Amsterdam beëindigde de samenwerking met Shell in 2018 en veel Londense instellingen – waaronder de Royal Shakespeare Company – hebben ook hun financiering voor fossiele brandstoffen stopgezet.
Wie beslist over de partnerschappen?
In het VK hebben actiegroepen de afgelopen jaren een aantal verzoeken om vrijheid van informatie ingediend om te onderzoeken of bedrijven belangrijke beleidsbeslissingen in musea kunnen beïnvloeden.
Campagnegroep Culture Unstained maakte via Channel 4 News details bekend over een Chairman's Advisory Group (CAG) die beleidsmakers adviseert in het British Museum. De CAG lijkt eerder te bestaan uit bedrijfsleiders – zoals een vertegenwoordiger van BP – dan uit erfgoedprofessionals.
Uit de zwaar gecensureerde documenten die door het museum zijn vrijgegeven, blijkt dat leden van de groep vertrouwelijke informatie krijgen en informele, onverklaarbare ontmoetingen met museummedewerkers mogen hebben. Hoewel een dergelijke adviesgroep niet ongehoord is in de sector, zijn er zorgen dat de betrokkenheid van zowel het bedrijfsleven als de politiek bij het British Museum te hoog is.
Deze zorgen zijn niet ongegrond: in 2021 werd voormalig kanselier George Osborne controversieel benoemd tot voorzitter van het museum. Critici merkten op dat Osborne verantwoordelijk was voor grote bezuinigingen op cultuur en erfgoed tijdens zijn periode als kanselier, en dat hij geen ervaring heeft in de erfgoedsector. Bovendien kan de rol van Osborne bij beleggingsadviesbureau Robey Warshaw tot belangenverstrengeling leiden. Volgens Reynolds en Wengrow is BP een belangrijke klant van het bedrijf, wat een ander kanaal zou zijn voor BP om het museum te beïnvloeden.
Terwijl veel activisten protesteren tegen de rol van het museum bij het verdedigen van de 'greenwashing' van BP, roepen de documenten over de KAG ook sinistere vragen op over wie aan de touwtjes trekt in de culturele sector – het zijn misschien niet mensen met culturele belangen in hart en nieren.
Lees de open brief hier, en kom meer te weten over het onderzoek van Channel 4 in deze video:
Bronnen: The Guardian en Kanaal 4 nieuws.