Meerdere culturele erfgoedsites zijn beschadigd tijdens de grote aardbeving die maandag 6 februari Midden-Turkije en Noordwest-Syrië trof. De verwoestende aardbeving met een kracht van 7.8 – waarbij meer dan 2300 mensen om het leven kwamen en duizenden gewond raakten – heeft de Syrische Citadel van Aleppo en het Turkse kasteel van Gaziantep zwaar beschadigd. Omdat de eerste in 1986 op de Werelderfgoedlijst stond, werd de laatste opgenomen op de voorlopige lijst van UNESCO.
Dit artikel wordt bijgewerkt wanneer EHT nieuws ontvangt over de situatie van culturele erfgoedsites in Turkije en Syrië. Updates hieronder: Update 6 februari 15:00 CET: Gaziantep-nieuws Update 7 februari 10:30 CET: Details over Aleppo Update 7 februari 16:00 CET: UNESCO-verklaring Update 8 februari 14:30 CET: Details over nieuwe moskee in Malatya Update 9 februari 13:30 CET: Vertaalde verklaring Turks Ministerie van Cultuur en Toerisme
Het 2200 jaar oude kasteel in Gaziantep – een grote stad in het meest westelijke deel van de Zuidoost-Anatolische regio van Turkije – stortte in tijdens de aardbeving. "Sommige bastions in de oostelijke, zuidelijke en zuidoostelijke delen van het historische Gaziantep-kasteel in het centrale district Şahinbey werden verwoest door de aardbeving, het puin lag verspreid over de weg," CNN vertaalde een rapport van het Turkse staatspersbureau Anadolu.
“De ijzeren leuningen rond het kasteel lagen verspreid over de omliggende trottoirs. Ook de keermuur naast het kasteel stortte in. In sommige bastions werden grote scheuren waargenomen”, vervolgt het rapport.
Het kasteel werd gebouwd door het Hettitische rijk als observatiepunt bovenop een heuvel in het centrum van Gaziantep. Het werd later door het Romeinse Rijk in de 2e en 3e eeuw na Christus tot hoofdkasteel gebouwd. Het onderging verdere uitbreiding en renovatie onder keizer Justinianus I, in de 6e eeuw.
Tegenwoordig wordt het kasteel gebruikt als het Gaziantep Defence and Heroism Panoramic Museum, en een documentaire over de verdediging van de stad tegen de Franse troepen na de val van het Ottomaanse rijk loopt regelmatig. Gaziantep wordt vermeld als een proberen UNESCO-werelderfgoed, wat betekent dat het geld heeft gekregen voor renovatie om het te laten voldoen aan de door UNESCO vereiste normen.
Syrische UNESCO-site beschadigd
De citadel van Aleppo, een officiële UNESCO-werelderfgoedlocatie, werd ook beschadigd, een bron van het directoraat-generaal Oudheden van Syrië zei. "We hebben meldingen ontvangen van een scheur in de Citadel van Aleppo en hebben een team van specialisten gestuurd om de locatie te inspecteren en de schade te beoordelen", aldus Houmam Saad, een hoge functionaris bij het directoraat.
Het grote middeleeuwse versterkte paleis in het centrum van de oude stad Aleppo wordt beschouwd als een van de oudste en grootste kastelen ter wereld. Het stond op de Werelderfgoedlijst in 1986. Het gebruik van de Citadel-heuvel dateert minstens uit het midden van het 3e millennium voor Christus. Het grootste deel van de constructie zoals die er nu uitziet, zou afkomstig zijn uit de Ayyubid-periode (eind 11e eeuw). De Citadel onderging uitgebreide conserveringswerkzaamheden na schade te hebben opgelopen tijdens de Syrische burgeroorlog in 2012.
UPDATE 6 FEBRUARI 15:00 CET
Een plaatselijk Turks persbureau, Dagelijkse Sabah, meldde dat ook meer erfgoedsites in Gaziantep zijn beschadigd. De oostelijke muur en de koepel van de historische Şirvani-moskee zijn gedeeltelijk ingestort. De moskee, een van de oudste in de stad, gebouwd in de 17e eeuw, bevindt zich in de buurt van het Gaziantep-kasteel.
En in de zuidelijke stad Iskenderun is de Kathedraal van de Aankondiging bijna volledig ingestort, de Daily Sabah gemeld ook. De katholieke kerk werd oorspronkelijk gebouwd tussen 1858 en 1871 door de Orde van de Karmelieten en vervolgens in 1901 na een brand herbouwd.
UPDATE 7 FEBRUARI 10:30 CET
Er komen meer details binnen uit Aleppo, aangezien de autoriteiten de schade aan de citadel hebben beoordeeld. "Delen van de Ottomaanse molen in de citadel" van Aleppo zijn ingestort, terwijl "delen van de noordoostelijke verdedigingsmuren zijn gebarsten en gevallen", zei het Syrische directoraat-generaal van Oudheden en Musea, volgens nieuwsplatform Arabisch nieuws. Delen van de koepel van de minaret van de Ayyubid-moskee in de citadel vielen eraf, terwijl de ingang van het fort is beschadigd, "inclusief de ingang van de Mamluk-toren."
Verschillende archeologische vindplaatsen in de Syrische provincies Hama en Tartu liepen ook schade op. Uit archeologisch onderzoek is gebleken dat "sommige gebouwen in het oude Al-Marqab-kasteel" (een kruisvaardersfort nabij Baniyas, in Noordwest-Syrië) beschadigd waren, terwijl delen van de vestingwerken en een toren waren omgevallen, aldus het antiquiteitenorgaan. "De beving leidde ook tot de val van de rotsklif in de buurt van het Qadous-kasteel en de instorting van enkele woongebouwen op de campus van het kasteel."
CNN meldt schade aan historische gebouwen en moskeeën in het Hama-gouvernement in West-Centraal-Syrië, zoals scheuren in de structuur en ingestorte muren in de Imam Ismail-moskee en het Shmemis-kasteel.
Deskundigen onderzoeken nog steeds de volledige omvang van de schade aan de historische locaties en de omliggende historische gebouwen en buurten. Het antiquiteitenbureau zegt geen "nauwkeurige informatie" te hebben ontvangen over de schade in de stad Homs. Expertteams beoordelen nog steeds of de aardbeving de oude stad Palmyra heeft getroffen.
UPDATE 7 FEBRUARI 16:00 CET
UNESCO heeft een verklaring dat ze Syrië en Turkije zullen steunen in de nasleep van de verwoestende aardbevingen. "Onze organisatie zal assistentie verlenen binnen haar mandaat", zei UNESCO-directeur-generaal Audrey Azoulay.
UNESCO maakt zich vooral zorgen over de situatie in Aleppo en Diyarbakır. Beide steden omvatten werelderfgoedlocaties, de reeds genoemde citadel in Aleppo, en het "Diyarbakır-fort en het culturele landschap van de Hevsel-tuinen", een belangrijk centrum van de Romeinse, Sassanidische, Byzantijnse, islamitische en Ottomaanse periodes in Diyarbakır.
UNESCO mobiliseert zijn experts om een nauwkeurige inventaris van de schade op te stellen met als doel deze sites snel veilig te stellen en te stabiliseren
"Andere sites op de Werelderfgoedlijst, niet ver van het epicentrum, kunnen worden getroffen, zoals Göbekli Tepe, Nemrut Dağ en Tell of Arslantepe", aldus de verklaring. "UNESCO mobiliseert zijn experts om een nauwkeurige inventarisatie van de schade op te stellen met als doel deze sites snel te beveiligen en te stabiliseren."
Gobekli Tepe (vermeld in 2018) in de provincie Sanliurfa is de thuisbasis van 's werelds oudst bekende megalieten van zo'n 10,000 jaar oud. De Nemrut Dag-site, die in 1987 op de Werelderfgoedlijst staat, is een van de meest iconische attracties van Turkije vanwege de gigantische beelden die deel uitmaken van een oud koninklijk graf dat hoog op een berg is gebouwd. De Tell van Arslantepe is een belangrijke neo-Hettitische archeologische vindplaats, net buiten de zwaar getroffen stad Malatya. Het was de laatste Turkse die in 2021 op de lijst werd geplaatst.
UPDATE 8 FEBRUARI 14:30 CET
Een update uit Turkije, als nieuwsplatform Dagelijkse Sabah meldt dat de historische Yeni Camii (Nieuwe Moskee), gelegen in het stadscentrum van het zuidoostelijke Malatya van Turkije, werd verwoest. De moskee is pas onlangs gerestaureerd en vorig jaar geopend voor aanbidding. Het artikel meldt ook dat moskeeën in de zuidoostelijke stad Şanlıurfa te kampen hadden met ingestorte muren en minaretten.
Het is niet de eerste keer dat de Yeni Camii in Malatya schade oploopt door een aardbeving: gebouwd op de plaats van de HacıYusuf-moskee, werd de Nieuwe Moskee zwaar getroffen tijdens aardbevingen op 3 maart 1894, die Malatya de "Grote Aardbeving" noemde, en op 14 maart 1964. Na de laatste aardbeving waren er scheuren in de koepel en sommige muren en de bovenste stenen van de kegel vielen eraf. Met de restauratiewerkzaamheden door de Algemene Directie Stichtingen werd de moskee weer gerepareerd en werden grote minaretten geplaatst.
In Gaziantep, waar ook veel werkplaatsen in de historische Kopersmedenbazaar beschadigd raakten, bemoeilijkt de aanhoudende zware sneeuwval de reddingsteams.
En op een andere noot: Al Jazeera publiceerde een item over hoe te doneren aan de rampenbestrijding in Turkije en Syrië. Waakhonden hebben aanbevolen om onderzoek te doen voordat u geld geeft, met verschillende lijsten met de beste goede doelen.
UPDATE 9 FEBRUARI 13:30 CET
Het Turkse Ministerie van Cultuur en Toerisme heeft een verklaring vrijgegeven over de situatie van verschillende culturele erfgoedsites in het Turks. Een speciale dank aan voormalig Ambassadeur van Europees erfgoed voor jongeren Levent Tokün voor het sturen van updates en het helpen met de vertaling.
Er staat dat de schade aan musea relatief laag is: “Van de door de aardbeving getroffen provincies hebben Gaziantep, Şanlıurfa, Kilis, Osmaniye, Diyarbakır en Adana geen schade geleden. Onze musea in Kahramanmaraş, Elbistan, Adıyaman, Malatya hebben geen enkele schade opgelopen behalve kleine schade. In de collecties van onze musea werd geen ernstige schade vastgesteld.”
"Gezien de mogelijkheid dat de omliggende gebouwen een gevaar zouden kunnen vormen, werd de roerende collectie van ons Kahramanmaraş-museum overgebracht naar een bepaald museum."
“Een van de gebouwen van Hatay Archaeological Museum is beschadigd. In lijn met ons noodactieplan heeft het ministerie de snelste en meest uitgebreide personele versterking aan dit museum geleverd. Bovendien zijn er op deze locatie camerasystemen op zonne-energie geïnstalleerd om te voorkomen dat stroomonderbrekingen leiden tot zwakke plekken in de beveiliging.”
Het ministerie bevestigde dat verschillende werelderfgoedlocaties vervormingen opliepen: “In c, Malatya, een van onze werelderfgoedlocaties, werd vastgesteld dat er een lichte verschuiving was van de lemen bakstenen muren en dat er enkele scheuren waren in het tijdelijke dak, maar daar was geen ernstige schade aan de site.”
“Een beperkt deel van de stadsmuren van Diyarbakır (ook een UNESCO-werelderfgoed, nota van de redactie) bleek kleine vervormingen te hebben, en de ingang van de Sint-Joriskerk in Diyarbakır bleek kleine vervormingen te hebben. Andere Werelderfgoedsites, zoals Şanlıurfa Göbeklitepe en Adıyaman Nemrut Dağı, werden niet getroffen.”
"Gedetailleerde onderzoeken naar de schade aan geregistreerde historische gebouwen en musea, al dan niet aangesloten bij ons ministerie, in de bovengenoemde steden, waaronder het Gaziantep-kasteel en de Malatya Yeni (nieuwe) moskee, zijn aan de gang."
De verklaring eindigt met een opmerking over de slachtoffers van de aardbevingen: "We wensen onze burgers die hun leven hebben verloren, vooral onze collega's, genade en dringend herstel van de gewonden."