Afgelopen september trokken erfgoedprofessionals uit heel Europa naar de stad Venetië voor de European Cultural Heritage Summit. Met een veelbelovend programma, zoals het eerste European Heritage Hub-evenement, de uitreiking van de European Heritage Awards en de gelegenheid van de 60th verjaardag van organisator Europa Nostra, er was veel om naar uit te kijken. Uw hoofdredacteur was er getuige van en deelt zijn gedachten.
Als we de top samenvatten, zou het woord 'verandering' deze het beste beschrijven. Tijdens verschillende evenementen, vooral tijdens het European Heritage Hub (EHH) forum en de Policy Agora, stond het woord centraal in veel bijdragen. Klimaatverandering werd aangekondigd als een belangrijk thema, dat uiteraard niet alleen gevolgen heeft voor het erfgoed, maar voor de hele planeet. En de 'Stad van het Water' (die langzaam wegzakt in de lagune) was een passende achtergrond voor een discussie over hoe erfgoed wordt beïnvloed door klimaatverandering, en hoe dit onderdeel kan zijn van de oplossing.
Cultuur en klimaatverandering
Nadat de laureaten van de prijzen woensdag het podium en de tijd hadden gekregen om hun projecten te presenteren tijdens Excellence Day, werd de tweede dag gemarkeerd door het EHH-forum, waar onder meer een conceptversie werd gelanceerd van de 'Venice Call to zet culture at the the world'. hart van klimaatactie.' Alle deelnemers werd gevraagd de oproep te steunen die cultuur en erfgoed een integraal onderdeel moet maken van de strijd tegen de klimaatverandering.
Het doel is om cultuur en erfgoed onderdeel te laten worden van de beleidsvorming, door tijdens de Klimaatconferentie van de Verenigde Naties (COP28) een zogenaamde Work Decision on Culture and Climate Action te bespreken en aan te nemen. Deze top zal begin december plaatsvinden in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE).
De oproep wordt niet alleen gesteund vanuit de Europese sector. In een videoboodschap sprak de ondersecretaris van het Ministerie van Cultuur en Jeugd van de VAE, Mubarak Al Nakhi, zijn steun uit voor het idee van een dergelijk werkbesluit. Een steunbetuiging van VN-secretaris-generaal António Guterres voor het EHH-forum en zijn doelstellingen om een bredere beweging voor cultuur en klimaatverandering op te bouwen, werd met applaus ontvangen.
Ook tijdens de prijsuitreiking aan het eind van dag twee was er volop applaus. In het indrukwekkende Palazzo del Cinema werden uit de dertig laureaten vijf Grand Prix-winnaars gekozen.
Opnieuw is het woord 'verandering' een passende omschrijving als de Koninklijke Tuinen van Venetië (Italië, Conservatie & Adaptief Hergebruik), de Deba-brug (Spanje, Conservatie & Adaptief Hergebruik), ACTA VISTA (Frankrijk, Onderwijs, Training & Vaardigheden), Museum of Literature (Ierland, Citizens' Engagement & Awareness-raising) en de projecten Saving Oekraïens Cultureel Erfgoed Online (Oekraïne/Internationaal, Heritage Champions) lieten zien hoeveel mensen kunnen veranderen door middel van erfgoed, of hoe erfgoed gemeenschappen kan veranderen. Een inspirerende avond voor alle aanwezigen, ongetwijfeld.
Unexplored
Afgezien van de feestelijke vieringen en het gedurfde credo 'cultuur in het hart van de klimaatverandering', werd de vraag 'hoe' ervoor te zorgen dat dit gebeurt niet gesteld. Gedurende het hele programma waren er simpelweg heel weinig mogelijkheden om vragen te stellen. Of er bij de planning van het evenement geen rekening werd gehouden met ruimte voor vragen of een bewuste beslissing, veel interessante en oprechte bijdragen bleven onontgonnen. Misschien had het ook iets te maken met de vrij lange sessies, aangezien een panellid meer dan eens de tijdslimiet aanzienlijk overschreed.
Welke stappen kunnen erfgoedprofessionals bijvoorbeeld al ondernemen om erfgoed centraal te stellen in de klimaatactie? Wat betekent die zinsnede ‘in het hart’ in de praktijk? Moeten we onze inspanningen richten op concrete actieplannen, moeten erfgoedorganisaties zich richten op hoe ze hun eigen uitstoot kunnen verlagen?
Hoewel de Venice Call meer gericht is op het beïnvloeden van de beleidskant van de klimaatactie, was er niet veel aandacht voor lokale initiatieven aan de basis en hun rol in de strijd tegen klimaatverandering en het benadrukken van erfgoed in het proces. Met de 26 aanwezige laureaten van de European Heritage Awards en vier Heritage Champions (individuen of organisaties die buitengewone passie en inzet hebben getoond om erfgoed te beschermen), hadden een paar van hen zeker kunnen bijdragen aan het verbreden van de discussie, of op zijn minst concrete vragen kunnen stellen over hoe een op erfgoed gericht klimaatactiebeleid 'vertalen' naar de dagelijkse praktijk op het terrein.
Betrokkenheid van jongeren
Een ander onderwerp dat veranderingen in de erfgoedsector bezighoudt, is uiteraard de actieve betrokkenheid van jongeren. Vorig jaar werd de lat hoog gelegd. Tientallen studenten en startende erfgoedprofessionals stroomden naar Praag om de Future is Heritage Summit (FISH) bij te wonen – gelijktijdig en in samenwerking met de European Cultural Heritage Summit 2022. Dit jaar was de betrokkenheid van jongeren aanzienlijk minder actief, aangezien er geen FISH was evenement in Venetië. Uw hoofdredacteur telde onder de aanwezigen een groep van zo'n twintig jongeren.
Niettemin was de opname van twee Europese erfgoedjongerenambassadeurs, Adam Klups en Grace Emely, in een panel over erfgoed en de drievoudige transformatie van de samenleving (groen, digitaal, sociaal) zeker een hoogtepunt en een stap in de goede richting. Soortgelijke dingen kunnen worden gezegd over de deelname van ESACH-vicevoorzitter Sorina Neacsu in een panel op het Policy Agora-evenement en de presentatie van de Plaats papier over Jeugd voor de toekomst van cultureel erfgoed in Europa. Zeker de jonge deelnemers aan de top keken trots toe hoe hun leeftijdsgenoten het podium betraden.
Actieve deelname een must
Dit zijn kleine stappen in de richting van een verdere integratie en integratie van jongeren en moeten worden gevierd en erkend. Als de Europese erfgoedsector zich echter wil aanpassen aan toekomstige veranderingen, zoals klimaatverandering en de groene/sociale/digitale transities, is de betrokkenheid van jongeren een cruciale pijler van dat aanpassingsplan. En hoewel er tijdens de agora, het EHH-forum en andere evenementen een paar jonge mensen in de zaal aanwezig waren, was actieve deelname vaak niet aan de orde.
Ja, de jeugd is aanwezig in de zalen, maar niet op het podium. En ja, we zien dat ambitieuze jonge professionals barrières beginnen te doorbreken om op het podium te worden uitgenodigd en hun visie te delen over hoe erfgoed moet omgaan met komende uitdagingen. Maar het is simpelweg niet genoeg als de sector zich wil aanpassen aan de toekomst. De generatie die over tien of twintig jaar (of zelfs vandaag) met de problemen van de klimaatverandering te maken krijgt, krijgt niet de ruimte die zij nodig heeft om invloed uit te oefenen op de besluitvormingsprocessen die toekomstige acties vormgeven.
In een reactie op de top publiceerde FISH een artikel met drie concrete stappen die ook bij andere erfgoedorganisaties geïmplementeerd zouden kunnen worden. FISH pleit voor een door jongeren geleide dialoog, waarbij sessies gemaakt door en afgestemd op de interesses en zorgen van jonge professionals en studenten een kernonderdeel moeten vormen van toekomstige topconferenties.
De toevoeging van interactieve workshops stimuleert praktische deelname. Dit kan variëren van praktische conserveringstechnieken tot discussies over het inzetten van technologie voor het behoud van erfgoed. En een oproep tot actie voor deelnemers aan topconferenties: breng een jongere mee om te helpen bij actieve vertegenwoordiging. Dit biedt niet alleen waardevolle ervaringen voor jonge professionals, maar injecteert ook nieuwe energie en ideeën in organisaties. Een voorstel dat wij van harte ondersteunen.
Verandering komt eraan
Aan het eind van de dag verlieten velen de Top van Venetië met het gevoel dat erfgoed in heel Europa en de wereld de komende jaren met veel uitdagingen, veranderingen en nieuwe kansen te maken krijgt. Van klimaatverandering tot maatschappelijke transities: erfgoed kan en moet een sleutelrol spelen om een betere toekomst voor Europa vorm te geven. Daar is de sector het over eens en de Venice Call en het EHH-project zijn goede voorbeelden dat er belangrijke stappen worden gezet.
Om er echter voor te zorgen dat de sector zich aan deze veranderingen kan aanpassen en dat wij als professionals bereid en waakzaam zijn om met deze uitdagingen om te gaan, moet de inclusie van jongeren actiever worden. De jonge generatie staat te popelen om het toneel te betreden, met nieuwe ideeën, frisse energie en veel passie om nieuwe uitdagingen aan te gaan. Laten we ze dus een plaats aan tafel geven. Niet ter wille van inclusie, maar om de sector waakzamer en veerkrachtiger te maken om toekomstige problemen aan te pakken.
Dit artikel kwam tot stand dankzij de genereuze steun van NederlandseCultuur.