Petroculturen zouden een van de bepalende termen van de moderne menselijke geschiedenis kunnen worden. Het is moeilijk om één stof te bedenken die de afgelopen eeuwen meer invloed heeft gehad dan olie; zijn greep op politiek en technologie valt niet te ontkennen. Maar deze nieuwe term ‘petrocultuur’ graaft dieper en suggereert dat olie in ons culturele weefsel is doorgedrongen. Nu het scheiden van olie zo belangrijk is, moeten we dit ondervragen.
Toch moet de aardolie-industrie voor velen van ons ver weg lijken. Het is moeilijk om terug te kijken naar de impact van olie als deze wordt beheerd door overheden en multinationale conglomeraten die te groot zijn om begrijpelijk te zijn. Dit enorme onderzoek is het onderwerp van een nieuw Europees project: PITCH. Of, om de volledige naam te gebruiken: Petroculturen Kruispunten met de cultureel-erfgoedsector.
Wat zijn ‘petroculturen’? Voor veel mensen is het moeilijk om een leven voor te stellen zonder olie (en de daarvan afgeleide producten). Als zodanig is ‘petrocultuur’ een manier om onze moderne samenleving te beschrijven – een cultuur die volledig afhankelijk is van de aardolie-industrie. Binnen een petrocultuur is alles in de samenleving op de een of andere manier verbonden met olie: toeleveringsketens zijn afhankelijk van fossiele brandstoffen, grondstoffen worden gemaakt uit olieproducten en veel culturele filantropie wordt gefinancierd door oliemaatschappijen.
PITCH wordt medegefinancierd door zowel EU Horizon Europe als UK Research and Innovation, wat de totale financiering op € 3,283,000 brengt, en markeert een enorme internationale inspanning om het complexe culturele erfgoed te begrijpen dat verband houdt met petroculturen in heel Europa. Het project heeft tot doel te onderzoeken hoe petroculturen niet alleen worden weerspiegeld in het hedendaagse erfgoed, maar ook om cultuur te herinterpreteren door de lens van petroculturen.
We leven in een op olie gebaseerde samenleving die alle aspecten van het leven beïnvloedt, van waar de kleding die we dragen van is gemaakt tot de manier waarop bosbouw wordt beoefend. Ons project maakt de onopgemerkte banden tussen erfgoed en petroculturen zichtbaar.
Professor Dolly Jørgensen, projectcoördinator
Het project wordt gecoördineerd door het Greenhouse Centre for Environmental Humanities van de Universiteit van Stavanger, Noorwegen, maar er zijn partners uit Finland, Duitsland, Nederland, Portugal en het Verenigd Koninkrijk bij betrokken. Vier pilotinterventies op meerdere locaties zullen het grootste deel van het werk vormen, in de hoop burgers op creatieve wijze te betrekken op een manier die de transformatie van het milieu zal bevorderen. Er zijn twee museumtentoonstellingen, een interpretatief fietspad en openbare evenementen en workshops gepland, waarvan sommige zullen worden geleid door professor Rodney Harrison van de UCL, voortbouwend op zijn eerdere werk met Heritage Futures.
Eén locatie die wordt onderzocht is de E-WERK Luckenwalde, een voormalige kolencentrale in Berlijn. Na jaren van onbruik is het gebouw heropend als elektriciteitscentrale en cultureel centrum. In plaats van steenkool te verbranden, produceren ze echter energie uit lokaal geproduceerde houtsnippers die worden gerecycled in kunstinstallaties en bodemherstel. Dit onderdeel van PITCH zal onderzoeken hoe industriële locaties kunnen worden hergebruikt en omgeleid naar klimaatactie, en manieren in kaart brengen waarop andere locaties voor fossiele brandstoffen een nieuwe bestemming kunnen krijgen.
“We moeten erfgoed en erfgoedpraktijken opnieuw vormgeven om de verschuiving van een afhankelijkheid van fossiele brandstoffen naar sociaal en ecologisch rechtvaardige groene transities te ondersteunen”
Professor Rodney Harrison
Nu een groot deel van Europa kijkt naar een duurzame toekomst en circulaire economieën, heeft PITCH het potentieel om nieuwe filosofieën te ontwikkelen over onze afhankelijkheid van olieproducten. De groene transitie is al jaren gebaseerd op de boodschap om minder fossiele brandstoffen te gebruiken, maar het exacte verband tussen de olie-industrie en ons dagelijks leven – zelfs tot aan de kleding die we dragen – is verrassend duister gebleven. Door de petroculturele samenleving waarin we leven grondig te ondervragen, hoopt PITCH vertrouwen te geven aan een toekomstige samenleving die zich kan losmaken van olie.
Tegen 2027 wil het project de volgende doelstellingen hebben bereikt:
- Een dieper inzicht creëren in de kruispunten van de petrocultuur met erfgoedpraktijken en hoe dit de sociale, economische en politieke veranderingen in de loop van de tijd weerspiegelt.
- Aantonen dat erfgoed, wanneer het opnieuw wordt geïnterpreteerd binnen een petrocultuurkader, het vertrouwen van burgers in groene transities kan vergroten,
- Ontwikkel innovatieve praktijken en richtlijnen voor erfgoedbeoefenaars en beleidsmakers.