De afgelopen jaren zijn termen als digitaal management en Digital Curation steeds gebruikelijker geworden. In een Europese Unie die volop inzet op digitalisering valt te verwachten dat deze ambitie effect zal hebben op de competenties die nodig zijn op de arbeidsmarkt. Ook binnen de wereld van cultureel erfgoed speelt dit een rol: er zal steeds meer vraag zijn naar mensen die bekend zijn met erfgoed, maar ook met datasets en ander digitaal databeheer van erfgoed overweg kunnen. Welke onderwijsinstelling springt als eerste op deze trend?
Allereerst is het belangrijk om vast te stellen wat Digital Curation is. Sommigen associëren het woord curatie misschien met museum- en collectiebeheer, of asset management via digitale hulpmiddelen. Plaatsen waar een curator werkt. Maar dat is niet waar we het hier over hebben.
Het geval van Digital Curation gaat verder dan het 'klassieke' archetype van een curator die een collectie beheert. En hoewel de term in de museumwereld steeds gebruikelijker wordt, beperkt hij zich daar niet toe. Digital Curation gaat over het bredere beheer van digitale data in operationele en strategische processen.
Het gaat niet om het beheren van digitaal erfgoed, maar om het beheren en gebruiken van digitale data over niet-digitaal erfgoed
De taak van een 'digitale curator' gaat dus niet over het beheren van digitaal erfgoed, zoals oude websites of software. Het is veel meer gericht op het beheer en gebruik van digitale gegevens om niet-digitaal erfgoed te verwerken of ermee te werken. Verwarrend, toch? Laten we een paar voorbeelden geven.
Nuttige datasets
In de wereld van cultureel erfgoed worden steeds meer data verzameld. Deze worden steeds vaker gebruikt als basis voor (beheers)keuzes van erfgoed. Dit geldt vooral voor overheden en grote beheerorganisaties. Denk bijvoorbeeld aan monitoren voor het vaststellen van schade en behoud. Dit soort datasets bieden informatie over de toestand van erfgoedstructuren en materialen in de loop van de tijd. Het stelt professionals in staat weloverwogen beslissingen te nemen over natuurbehoudsinspanningen, het aanpakken van achteruitgang en het voorkomen van verdere schade.
Of wat dacht je van het in kaart brengen van cultureel erfgoed? Via een Geografisch Informatiesysteem (GIS) worden datasets gebruikt om cultureel erfgoed, historische gebouwen, landschappen en archeologische kenmerken in kaart te brengen. Deze kaarten helpen bij ruimtelijke analyse, planning en monitoring om goed beheer en behoud te garanderen.
Ook de impact van externe factoren kan via data in kaart worden gebracht. Denk aan Heritage Impact Assessments en Environmental Monitoring. Het eerste biedt gegevens over de potentiële impact van ontwikkelingsprojecten op cultureel erfgoed. Het helpt besluitvormers door erfgoedwaarden naast economische en ecologische factoren te beschouwen. Deze laatste volgt omgevingsomstandigheden, zoals temperatuur, vochtigheid en verontreinigende stoffen, om delicate erfgoedmaterialen in musea, archieven en historische gebouwen te helpen beheren en behouden.
Tegenwoordig werken vrijwel alle culturele locaties en erfgoedgerelateerde organisaties met digitale hulpmiddelen om hun werk en besluitvorming te verbeteren.
Het laat zien dat tegenwoordig bijna alle culturele locaties en erfgoedgerelateerde organisaties met digitale tools werken om hun werk en besluitvorming te verbeteren. Deels vanwege de voortdurende technologische ontwikkelingen, maar ook deels vanwege de COVID-19-crisis. Tijdens de pandemie moesten musea, maar ook andere instellingen hun deuren sluiten of de toegang beperken vanwege social distancing-maatregelen. Technologie en het verzamelen van gegevens zorgden voor een nieuwe weg vooruit.
Het gevolg is dat erfgoedorganisaties steeds meer data verzamelen, gewild of ongewild. Denk bijvoorbeeld aan publieks- en bezoekersdata, maar ook managementdata verzameld door overheden worden inmiddels veel gebruikt. En hoewel het voor het management zeker nieuwe inzichten kan opleveren, staan we nog maar aan het begin van een nieuwe ontwikkeling.
Digitalisering als sleutelonderwerp in het erfgoed
Omdat de digitale wending in erfgoed nog relatief nieuw is, bestaat er niet noodzakelijkerwijs een standaardkader waar je als Digitaal Curator van uit kunt gaan. Daarom zijn er in Europa volop projecten die zich bezighouden met de digitalisering van de erfgoedsector. Denk bijvoorbeeld aan de Europese samenwerkingscloud voor cultureel erfgoed. Met het beoogde budget van 110 miljoen euro moet het project een digitale infrastructuur bouwen voor de culturele sector om samen datasets en bestanden te delen en eraan te werken. En het is niet zomaar iets eenmaligs: als het aan de EU ligt, zal de Cloud de komende jaren een duurzame constructie zijn.
Andere projecten zoals DigiCULT zijn gericht op het bieden van een gestandaardiseerde richtlijn. Het hebben van standaardprocedures voor het digitaliseren, presenteren en beschermen van ICH-middelen zoals folklore-evenementen, muziek en tradities zou een grote stap vooruit zijn. In de strijd tegen illegale handel heeft de EU geïnvesteerd in drie projecten die professionals betere (digitale) hulpmiddelen moeten geven om geroofde artefacten te registreren, identificeren of zoeken. Lees meer over de projecten AURORA (€3,5 miljoen), ANCHISE (€4 miljoen) en ENIGMA (€4 miljoen) hier.
Opkomende behoefte aan digitale curatie
Voor al dit databeheer en de daarmee samenhangende processen zijn mensen nodig die veel van erfgoed weten, maar ook vertrouwd zijn met het werken met databestanden en -sets. En het zijn niet alleen wij bij de Tribune die merken dat er behoefte is aan werknemers die kunnen opereren op het snijvlak van digitaal en erfgoed. A recente oproep tot actie kwam van de Mediterrane Universiteiten Unie, wat onderstreept dat er behoefte is aan een ‘nieuwe generatie Europese professionals die werkzaam zijn in de sector cultureel erfgoed, uitgerust met een erkende, transversale digitale vaardigheden van hoog niveau’.
In hun pleidooi benadrukt de Unie de DC-box consortium, een project dat momenteel werkt aan de ontwikkeling van een gratis en open online cursus om digitale curatoren voor erfgoed op te leiden. Het eindproduct moet onderzocht en innovatief educatief materiaal bevatten over de kennis/vaardigheden/competenties die een digitale curator zou moeten hebben.
Ook in Italië worden stappen gezet. Daar bouwt de Italiaanse Vereniging van Culturele Instituten een School voor Digitaal Cultureel Erfgoed, Kunst en Geesteswetenschappen (DiCultHer) – een internationale online school voor het 'verwerven van vaardigheid' op het gebied van de digitale diensten toegepast op cultureel erfgoed.
Baan van de volgende generatie
Dit soort educatieve initiatieven, digitaliseringsprojecten en ontwikkelingsinstrumenten moeten een nieuwe generatie Europese professionals opleiden en in staat stellen het veld van digitaal cultureel erfgoed te betreden. De Europese Unie richt zich op het digitaliseren van de samenleving, inclusief de arbeidsmarkt. Dit betekent dat er behoefte is aan het opleiden van de volgende generatie erfgoedprofessionals, zodat zij niet alleen vertrouwd zijn met het beoordelen van allerlei soorten erfgoed, maar ook kunnen werken met datasets die kunnen helpen bij het maken van managementkeuzes.
Hoewel voor veel kleine erfgoedorganisaties het inhuren van een digitale curator misschien niet hun topprioriteit is, zal digitalisering, gezien hun beperkte capaciteiten en vaak gebrek aan gegevensverzameling, in de nabije toekomst een steeds grotere rol gaan spelen in het erfgoed. En aangezien veel van de nieuwe generatie erfgoedprofessionals digital native zijn, zou het worden van digitaal curator wel eens de toekomstige baan kunnen zijn voor veel jonge erfgoedliefhebbers.
Bedankt voor het citeren van ons project!!!
Het is geweldig…
Laat het me weten als we iets kunnen doen voor de verspreiding van het nieuws… uiteraard gaan we het delen op onze sociale media-profielen.