Gecentreerd rond het concept van 'een leven lang leren', worden Europese burgers en bedrijven aangemoedigd om in 2023 het meeste uit het Europees Jaar van vaardigheden te halen. En hoewel de focus van de EU ligt op het opleiden van nieuwe professionals om de groene en digitale transitie te voltooien, heeft de erfgoedsector ook te maken met een 'tekort aan vaardigheden'. Welke vaardigheden mist de sector? En waarom is het zo belangrijk om er nu op in te springen?
Dus wat is een Europees Jaar? “Het is een bewustmakingscampagne over een specifiek onderwerp om debat en dialoog in en tussen EU-landen aan te moedigen”, aldus de EU-website vertel ons. Gedurende zo'n jaar steekt de EU extra geld in projecten die de thematische kwestie aanpakken. Deze projecten kunnen op lokaal, nationaal en zelfs grensoverschrijdend niveau zijn.
Een van de redenen waarom de EU besloot om 2023 uit te roepen tot het Jaar van de Vaardigheid, is om detekort aan vaardigheden' op de arbeidsmarkt. Het moet ook passen bij de sociale doelstellingen van de EU voor 2030, wat betekent dat minstens 60% van de volwassenen elk jaar een opleiding volgt en dat minstens 78% van de volwassenen een baan moet hebben.
Het is zeker geen klein bedrag de EU heeft ingezet voor hun campagne 'een leven lang leren'. Verschillende bestaande financieringsorganen van de EU, zoals het Europees Sociaal Fonds Plus (99 miljard euro), het programma Digitaal Europa (580 miljoen euro) en Erasmus+ (26.2 miljard euro) hebben aanzienlijke middelen beschikbaar om mensen te ondersteunen om professionele experts te worden.
Tekorten in de sector
Ook in de erfgoedsector is het 'vaardigheidstekort' een probleem. Een van de meest opvallende problemen is het tekort aan experts in traditionele ambachten, zoals timmerlieden en glasblazers. In 2021 de Britse Heritage Crafts Association opgesomd 130 traditionele ambachten als bedreigd in hun publicatie Red List of Endangered Crafts.
Het sleutel tot het bouwen van een gezonde sector is om ervoor te zorgen dat die gebouwen en immateriële eigenschappen overleven. Dit omvat niet alleen het bijscholen of opleiden van huidige professionals, maar ook het geven van de juiste kansen aan jonge mensen om een loopbaan in de natuurbescherming te beginnen, iets wat de Duitse Stichting voor Monumentenbescherming heeft gepleit voor.
Academie aanpak
Een van de initiatieven die passen bij het EU-idee van de ontwikkeling van vaardigheden is de European Heritage Academy, die vijf jaar geleden van start ging. Opgericht door de Burghauptmannschaft Österreich (BHO – een instantie die verantwoordelijk is voor het beheer en bouwtoezicht op historische gebouwen in Oostenrijk) en de Oostenrijkse Bundesdenkmalamt (BDA). Het doel is om aan te bieden gecertificeerde, op maat gemaakte trainingen voor specialisten op het gebied van gebouwd cultureel erfgoed.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat de BHO nood heeft aan bekwame erfgoedprofessionals, die de weg weten in onderhoud en behoud van gebouwd erfgoed. Maar toen de BHO zijn gespecialiseerde dienst bouwkundig erfgoed probeerde uit te voeren, merkte Burghauptmann Reinhold Sahl dat de organisatie iets miste. “Opleiden en bijscholen, inclusief kennismanagement, stonden voor mij centraal en al snel werd me duidelijk dat het ook een kwestie van personeel was”, hij legt uit.
“Je moet je voorstellen dat we vaste functies hebben: als een medewerker met pensioen gaat, kan ik die functie pas invullen als die persoon ook daadwerkelijk is vertrokken. Het duurt dan zes tot negen (!) maanden om een nieuwe medewerker te krijgen. En dan hebben ze maanden nodig om te trainen.” Door een eigen erfgoedschool op te richten kan de BHO nu mensen opleiden voor specifieke functies en taken, om ervoor te zorgen dat ze over de juiste vaardigheden voor de taak beschikken.
Tot nu toe is € 3.2 miljoen geïnvesteerd in cursusmodules die nu worden aangeboden door The European Heritage Academy, waarmee 5 ECQA (European Certification & Qualification Association) gecertificeerde cursusmodules zijn gecreëerd voor professionals in gebouwd cultureel erfgoed.
Sociale vaardigheden
Een ander instituut dat zich richt op vaardigheden die nodig zijn in de sector is CHARTER, de European Cultural Heritage Skill Alliance. Het door Erasmus+ gefinancierde project, met een budget van € 4 miljoen, startte in januari 2021 met als doel onderzoek te doen en Acties op het gebied van cultureel erfgoed om opleiding, onderwijs en rollen te verfijnen.
CHARTER probeert de sector nu al te 'upkillen'. Met publicaties en tools, zoals de Toolkit voor zelfevaluatie van vaardigheden, over welke vaardigheden en competenties nodig zijn in de sector. En net als de 'harde erfgoedvaardigheden', kansen overdragen aan de volgende generatie is daar een integraal onderdeel van: uitchecken deze gesprekken met jonge erfgoedprofessionals en wat zij te zeggen hebben over welke vaardigheden de sector nodig heeft.
Mensen verwachten niet alleen erfgoed te herkennen en te begrijpen, ze hebben ook het gevoel dat ze het recht hebben om dat te doen
Conor Newman
Naast de 'harde erfgoedvaardigheden' – conservatie, onderhoud en ambachtelijke kennis – zijn er ook soft skills nodig in de sector. Zonder de juiste kennis over hoe aan het publiek te communiceren wat erfgoed is en waarom het belangrijk is, verliest de sector zijn relevantie. Archeoloog Conor Newman betoogde dit ook tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van CHARTER dat bemiddeling en activering zullen de belangrijkste vaardigheden zijn die nodig zijn voor professionals op het gebied van cultureel erfgoed in de toekomst: “Mensen verwachten niet alleen archeologisch erfgoed te herkennen en te begrijpen, ze hebben ook het gevoel dat ze het recht hebben om dat te doen (lang voordat Faro zou ik kunnen toevoegen), of er in ieder geval niet van te worden uitgesloten .”
“We hebben geleerd dat erfgoed persoonlijk is en daarom gepaard gaat met gevoelens van herkenning, vertrouwdheid, eigenaarschap en verbondenheid. Archeologie is vooral lokaal. En elke keer als ik 'archeologie' zeg, moet je dat vervangen door erfgoed of je eigen specialisatie.”
Hij denkt dat het echte doel is om het publiek te informeren en te overtuigen van de principes die de praktijk in de sector vormgeven, en “hoe goed doordachte ethiek de parameters bepaalt van de professionele praktijk, inclusief het beheer van de openbare middelen, en, belangrijker nog, , waarom expertise ertoe doet. Dat betekent leren situeren van erfgoedwaarden en -praktijken.”
Trainen van een duurzame sector
Voor de erfgoedsector moet het Jaar van de Vaardigheden niet alleen een kwestie zijn van het opleiden van huidige erfgoedprofessionals. Het is ook een uitstekende gelegenheid om bouwen aan een duurzamere professionele erfgoedsector.
Aangezien speciaal gebouwd erfgoed behoefte heeft aan restauratoren en ambachtslieden, moeten er meer inspanningen worden geleverd om de volgende generatie aan te trekken en hen aan te trekken met goede kansen om ervoor te zorgen dat we deskundige professionals hebben die kunnen instappen wanneer de huidige generatie met pensioen gaat. Het publiek laten zien wat de sector precies doet, zou een cruciaal onderdeel van die opleidingsgebieden moeten zijn.
En wat is een beter moment dan nu? De kennis van ervaren professionals is (nog) beschikbaar en wordt nu aangevuld met forse middelen uit het Jaar van Vaardigheden. Het is alleen een kwestie van doorgaan met de training.