Tijdens zijn jaarlijkse zitting in Turijn heeft het Comité van Ministers van de Raad van Europa een Aanbeveling over de rol van cultuur, cultureel erfgoed en landschap bij het helpen aanpakken van mondiale uitdagingen (Turijn, 20.05.2022).
De aanbeveling bevestigt de transformerende rol van cultuur in duurzame ontwikkeling en roept op tot volledige erkenning en integratie van cultuur in het relevante beleid. Het identificeert de troeven en vaardigheden van culturele belanghebbenden die moeten worden gemobiliseerd om de huidige uitdagingen aan te pakken.
De aanbeveling roept ook op tot een nieuw begrip van cultuur – en dus beleid – als een strategisch element en stelt verschillende beleidsdoelstellingen en maatregelen voor die gericht zijn op het bevorderen van een lokale benadering (om met mensen en gemeenschappen in contact te komen) en een globale benadering (ter aanmoediging van internationale samenwerking) om een collectieve ambitie en internationale samenwerking te genereren op basis van empathie en solidariteit.
Nieuwe inzichten
De Raad van Europa heeft onlangs het belang erkend van cultureel erfgoed en de rol die het kan spelen om mondiale problemen aan te pakken. De officiële aanbeveling van het Comité van Ministers van de Europese lidstaten noemt cultuur, cultureel erfgoed en landschappen als elementen die kunnen worden gebruikt om beter beleid en praktische benaderingen van duurzaamheid te creëren, democratie te versterken en jongeren te betrekken. Wat betekenen deze aanbevelingen voor cultureel erfgoed?
Drie thema's waar cultureel erfgoed meer bij betrokken moet worden, springen eruit in de aanbeveling: helpen bij actuele vraagstukken, bijdragen aan de toekomst van Europa en de culturele (erfgoed)sector zelf beschermen.
Het Comité is van mening dat deze opvattingen gepaard moeten gaan met een nieuw begrip van cultureel, cultureel erfgoed en landschappelijke hulpbronnen. Ze beschouwen als "strategische elementen" om mondiale uitdagingen aan te pakken en als aanjagers van sociale transformatie, met als doel een open en diverse culturele ruimte en een veilige en duurzame omgeving te creëren, die voor iedereen toegankelijk is, als basis voor democratische samenlevingen." Hoe de dertien aanbevelingen in de praktijk zullen worden geïmplementeerd, is nog niet duidelijk, maar er zijn enkele conclusies te trekken uit het document.
Huidige problemen
Aangezien de wereld momenteel te maken heeft met meerdere wereldwijde crises, van klimaatverandering tot een gebrek aan vertrouwen in de democratie, zou cultureel erfgoed een belangrijke rol kunnen spelen bij het oplossen van deze problemen. Zo hebben cultuur en erfgoed het vermogen om als versneller te fungeren in gedragsverandering door culturele empathie, vertrouwen en solidariteit tussen mensen te ontwikkelen.
Daarom zouden organisaties, kunstenaars en andere makers in de sector hun inspanningen moeten richten op het ondersteunen en promoten van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de EU, schrijft de commissie. Dit kan door eigenaren aan te moedigen hun monumentale panden energiezuiniger te maken en door aan te dringen op meer publieke en private investeringen in de sector. Aangezien de sector al problemen aan het onderzoeken is, zoals het duurzaam maken van erfgoed, zouden meer aanmoediging en actief beleid op EU-niveau een verschil kunnen maken om lokale actoren te helpen zich aan te passen.
Toekomst van Europa
Door de huidige problemen in Europa aan te pakken, helpt het cultureel erfgoed nu al de toekomst van Europa veilig te stellen. Het aanbevelingsdocument vermeldt echter dat de sector het beste moet maken van digitale technologieën en met name kunstmatige intelligentie, hoewel het niet duidelijk is hoe deze technologieën moeten worden gebruikt. Omgaan met technologie met een ethische benadering is volgens de commissie van cruciaal belang, aangezien technologie moet worden gebruikt om menselijke waarden en culturele diversiteit te beschermen. Een interessant voorbeeld van het in de praktijk brengen van dergelijke technologie is een recent project dat sinds het begin van de oorlog zoveel mogelijk Oekraïens erfgoed wil archiveren.
Door technologie, betrokkenheid van jongeren en democratische waarden te combineren met erfgoed, hoopt de commissie dat erfgoed een essentieel onderdeel kan worden van de manier waarop mensen in Europa leven, nu en in de toekomst. Dit betekent dat het organiseren van toegankelijke projecten, cursussen en workshops met lokale partners en gemeenschappen meer een prioriteit moet worden voor nationale, regionale en lokale overheden.
Bescherming van de sector
Al deze positieve ideeën moeten van papier naar de praktijk worden overgebracht. De commissie realiseert zich dat ook en stelt voor dat erfgoed tastbare erkenning moet krijgen voor zijn inspanningen en belangrijke werk. Het document erkent bijvoorbeeld de cruciale rol die openbare culturele instellingen zoals musea, bibliotheken en culturele locaties spelen bij het vergroten van culturele participatie, vooral onder jongeren.
Door minimumnormen en contracten voor cultureel werk te creëren en regeringen aan te moedigen de sector meer geld te geven, kan cultureel erfgoed een impact hebben in Europa.
Maar dit betekent dat de sector financiële en juridische ondersteuning nodig heeft. Door de arbeidsomstandigheden in de culturele (erfgoed)sector aan te pakken en lidstaten aan te sporen culturele instellingen te steunen tijdens de pandemie, of moeilijke tijden, geeft de raad een duidelijk idee: erfgoed is niet iets dat moet worden verwaarloosd. Door minimumnormen en contracten voor cultureel werk te creëren en regeringen aan te moedigen de sector meer geld te geven, kan cultureel erfgoed een impact hebben in Europa.
Hoewel het document een aanbeveling aan de nationale regeringen is en dus niet juridisch bindend, is het een positief signaal voor degenen die werkzaam zijn in het cultureel erfgoed. Het is nu aan de Raad van Europa en de rest van de Europese Unie wat ze met deze aanbevelingen moeten doen. Wat de praktische gevolgen zullen zijn, is nog onduidelijk, maar als Europa wil luisteren, kan cultureel erfgoed een integraal onderdeel van onze toekomst worden.
Bronnen: Raad van Europa, Aanbeveling