'Stervend erfgoed': een zorgwekkende hoeveelheid sloop in België

Een zorgwekkende hoeveelheid sloop in België

De Pont du Trous in het middengedeelte van Doornik wordt verwijderd

Sinds vorig jaar duikt er veel nieuws op over de sloop van waardevol Belgisch erfgoed. Vaak lijken de sloopinitiatieven dezelfde achtergrond te hebben.

Auteur: Karel Loeff, directeur erfgoedvereniging Heemschut
Vertaling: Stella van Ginkel

Voor mij was de ontmanteling van de Pont du Trous in Doornik in juli 2019 een duidelijk teken om meer aandacht te besteden aan wat er gebeurt met het Belgische erfgoed. De middeleeuwse stadspoort aan de Schelde is afgebroken om het kanaal te verbreden. Volgend jaar start de wederopbouw van de brug. De nieuwe Pont du Trous krijgt een bredere doorgang zodat grotere schepen kunnen passeren.

Het middelste deel van de Pont du Trous is verwijderd om het kanaal te verbreden

Een zorgwekkende ontwikkeling

Dit voorbeeld kreeg landelijke aandacht, maar als je Facebook-posts vanuit België volgt, tekent zich vooral in Vlaanderen een zorgwekkende ontwikkeling af. In de stad Gent woedt een voortdurende strijd om het behoud van de moederschool uit 1913. De locatie van de school zou worden gebruikt voor een nieuwe Aldi-supermarkt. Ook in Gent een special Lourdes-grot nabij het klooster van de Broeders van Liefde is al afgebroken.

De Lourdesgrot in Gent

Deze zomer heeft de Facebook-community Sterfgoed ('uitstervend erfgoed') berichtte over de legale sloop van een gebouw in Blankenberge. Dit herenhuis in Vlaamse stijl uit 1917 naast het marktplein moet plaats maken voor een appartementencomplex.

Opmerking: sinds het originele artikel werd gepubliceerd, is het huis gered. De provincie heeft de sloopvergunning van de gemeente ongeldig verklaard.

De tussenwoning in Blankenberge. (Foto IF)

Habours, fabrieken, villa's

Havens zijn ook niet veilig. In Gent mocht afgelopen zomer een oude betonfabriek vol graffiti worden afgebroken. En in Antwerpen werden grote silo's en hangars het slachtoffer van mokers. Veilig voor één stenen silo, de SAMGA-gebouwen aan het Noordkasteel zijn verleden tijd. Verrassend, want in Nederland, net ten noorden van België, worden vergelijkbare gebouwen vaak gered en krijgen ze een nieuwe bestemming.

Het is duidelijk dat de ontwikkelingswaanzin in Vlaanderen zijn gouden eeuw bereikt, ten koste van het Vlaamse erfgoed. Er is veel erfgoed opgenomen in de Inventaris Onroerend Erfgoed, maar lokale overheden kunnen nog besluiten om sloop toe te staan. Er wordt niet altijd rekening gehouden met duidelijke beoordelingen en weerstand is meestal lokaal en beperkt. Dit is vaak vanwege politieke belangen: een lokale unie van stadsgidsen wil misschien niet protesteren omdat ze hun geld krijgen van dezelfde regering die sloop toestaat. Aan de andere kant heeft in de stad Hove een politieke beweging gestaan een kant-en-klare oproep online om de sloop van een villa uit de vorige eeuwwisseling te stoppen (Nederlands).

Villa Henriëtte in Hove

Kloosters en straten

Ook belangrijk religieus erfgoed wordt het slachtoffer van deze trend. In Melsbroek moet een 200 jaar oud Ursulinenklooster plaats maken voor een nieuw MS-centrum. Nogmaals, het gemeentebestuur stond de sloop toe. Om dit karakteristieke stukje erfgoed van Melsbroek te redden, hoopt een commissie € 5000 in te zamelen zodat ze een advocaat kunnen inhuren om hun rechtszaak bij te staan.

Het Ursulinenklooster in Melsbroek. Afbeelding: Bart Verstockt

In Gits, West-Vlaanderen, moet het plaatselijke klooster wijken voor een nieuwe school. Het markante gebouw is blijkbaar niet geschikt voor een ander doel, en de overgebleven kapel zou 'mooi' contrasteren met een modern gebouw! De architect stelt dat zelfs de gevels niet te redden zijn. Nogmaals, een groep inwoners en andere betrokken partijen zet zich in om het klooster te redden.

Het klooster in Gits.

'Dement Oostende'(Nederlands) is de naam van een Facebook-community die zich zorgen maakt over de sloop van waardevol erfgoed in de kustgemeente. Eind vorig jaar hadden ze positief nieuws: de rechtbank heeft voor de derde keer verklaard dat de sloopvergunning voor het art deco Hotel du Louvre ongeldig is. Ondertussen heeft vastgoedontwikkelaar Desimpel het gebouw echter laten vervallen onder toeziend oog van de gemeentelijke overheid.

De Belgische methode?

In België lijkt het laten vervallen van erfgoed een geaccepteerde manier om uiteindelijk een vergunning te krijgen voor totale vernietiging en nieuwe ontwikkelingen. Het lot van kasteel Goorhof in Grobbendonk is al jaren onzeker. In 1999 is op acht plaatsen brand ontstaan. Na twintig jaar is er nog niets gedaan om het kasteel te herstellen. Het wordt tijd dat mensen gaan lobbyen voor een betere bescherming van het erfgoed in België, en het is vooral belangrijk dat demonstranten zich verenigen. Dankzij Facebook is het duidelijk dat er veel serieuzere zaken gaande zijn dan we hadden kunnen vermoeden.

De situatie in Wallonië

In Hoei, Wallonië, werd na een lange periode van protesten de historische villa Maison Janssen afgebroken om plaats te maken voor nieuwe woningen. In Verviers moest een hele historische winkelstraat wijken voor bebouwing. In deze straat, de Spintaystraat genaamd, staan ​​21 winkelpuien, waarvan er in oktober vorig jaar zes zijn gesloopt. Het stadsbestuur wil nu ook de andere gebouwen slopen, ook al staan ​​ze in de Inventaris en zijn ze heel kenmerkend voor het stadscentrum. Maar de ontwikkelaar wil een winkelcentrum in de stad bouwen en de gebouwen worden onstabiel ...

De Spintaystraat in Verviers.

Stilte van de KVNS

De Erfgoedvereniging 'Heemschut' is opgericht om het Nederlands cultureel erfgoed te beschermen. Heemschut heeft zijn bezorgdheid geuit bij zijn Vlaamse zusterorganisatie, de KVNS​ Heemschut heeft tot nu toe geen reactie gehad. Daarom willen we graag dat er een nieuwe Belgische vzw wordt opgericht zodat het Belgische erfgoed beter beschermd kan worden. We willen eventuele initiatiefnemers steunen. Ondertussen steunen we lokale organisaties en schrijven we naar de Belgische lokale autoriteiten.

Logo Heemschut

Vertaling: Stella van Ginkel

Om meer te lezen over bedreigd erfgoed, klik op hier. of bekijk een van de onderstaande tags:

Doneren