Het Afrikamuseum in Tervuren, België, zal beginnen met het teruggeven van illegaal verkregen kunstvoorwerpen aan Congo. De ministers van de regering beslisten op 18 juli dat alle goederen die tussen 1885 en 1960 onrechtmatig werden verworven, in wettelijk eigendom worden overgedragen aan Congo, een voormalige Belgische kolonie. De overeenkomst betekent echter niet dat alle kunstwerken meteen naar Congo worden verscheept.
België bewaart de artefacten in een zogenaamd “restitutiedepot”, Belgische krant De Standaard gemeld. Hiermee geeft de Belgische regering gehoor aan het verzoek van Congo om de stukken geleidelijk terug te geven. In 2019 vroeg president Felix Tshisekedi om de teruggave van het Congolese erfgoed, maar in langzame fasen, om het behoud van de werken te garanderen.
Onderzoek naar eigendom
Ongeveer 883 stukken, ongeveer 1% van de volledige catalogus van het Afrikamuseum, zijn gemarkeerd als "illegaal verkregen", The Brussels Times schreef. De Belgische staatssecretaris voor wetenschapsbeleid, Thomas Dermine, maakte De Standaard duidelijk dat deze kunstwerken terug moeten naar hun rechtmatige eigenaren. "Deze dingen zijn niet van ons, punt uit", zei hij. “Of er mogelijkheden zijn om het erfgoed in Congo te behouden, heeft geen impact op het eigendom.”
Terwijl het Afrikamuseum ongeveer 58% van zijn collectie (ongeveer 50.000 stuks) legaal verwierf, is de herkomst van 35.000 werken minder eenvoudig vast te stellen. Daarom is Dermine van plan om samen met Congo een wetenschappelijk comité op te richten. Deze commissie gaat onderzoeken hoe de kunstvoorwerpen in de collectie van het museum terecht zijn gekomen.
plan
Dermine zei dat er geen dogma's en "heilige koeien" zijn als het gaat om onderzoek naar de collectie. “Als het nodig is, verbreden we ook het begrip onrechtmatig verkregen”, aldus de staatssecretaris. "Er was natuurlijk een specifieke machtsdynamiek aan het werk", zei hij, verwijzend naar kunstwerken die onder druk of ver onder de juiste prijs werden verkocht.
Het concept om te bepalen of een museum illegaal een collectiestuk heeft verkregen, heeft volgens Dermine veel potentie. "We kunnen deze blauwdruk dan uitbreiden naar andere collecties, of stukken uit Rwanda en Burundi", verklaarde hij. Deze artefacten kunnen bijvoorbeeld de fysieke overblijfselen zijn van 297 Congolese burgers, die zich nu in het Museum voor Natuurwetenschappen in Brussel bevinden. Bekijk hieronder de documentaire van Channel 4 uit 2018 om meer te weten te komen over hoe België zijn bloedige koloniale verleden aanpakt.
Bron: De Standaard (Nederlands) en The Brussels Times