Vjosa: vecht voor de laatste wilde rivier van Europa

Rivier Vosja. Afbeelding: D-Stanley CC BY 2.0 Creative Commons
Rivier Vosja. Afbeelding: D-Stanley CC BY 2.0 Creative Commons

Er zijn veel strijd voor vrijheid in de wereld, maar dit verhaal belicht de vrijheidsstrijd van de een van de allerlaatste wilde rivieren van Europa - de rivier Vjosa in Albanië.

Geschreven door: Jelena Krivokapic, ambassadeur van Europees erfgoed voor jongeren.

Terwijl een deel van de samenleving het water als bron van leven ziet, ziet het andere deel het als een bron van inkomsten. Als zodanig zijn de meeste van de beste locaties voor het bouwen van dammen al ontwikkeld en is er geen enkele rivier in Europa die niet is afgedamd. Hoewel de Balkan nog steeds 30% van de wilde rivieren heeft, is deze regio de perfecte plek voor waterkrachtcentrales.

Eenheid van natuur en cultuur

Van het noordwesten van Griekenland, waar het Aoös wordt genoemd, tot de Adriatische Zee in Albanië, strekt de rivier Vjosa zich uit over 270 km en is volledig ongerept en ongerept. Het vertegenwoordigt een ononderbroken uitgestrekte ongerepte wildernis. Gekenmerkt door prachtige canyons, woeste beekjes, eilanden en bochten die prachtige meanders creëren. Vjosa en zijn vallei is een groot mozaïek van verschillende habitats; een plek van inspiratie en bron van leven voor zowel natuur als cultuur.

De Vjosa-vallei is een centrum voor veel traditionele pastorale en agrarische menselijke nederzettingen, wat betekent dat het van vitaal belang is voor de lokale, plattelandseconomie. Bovendien is het ook de inspiratie voor culturele creatie. Er zijn veel traditionele liederen die zingen over Vjosa.

Vjosa (Kenge per vendlindjen)

"Anes Vjoses kaloi, 
zo menduar.
Femijerine tijd e kujtoj kur,
een isha nje djale.
Ne krah te Vjoses,
kaloja ecja me duar ngadale.
Vendlindjen tijd e kujtoj, 
Dhe lojrat kur isha djale… "

Yzeir Ilanaj

Vjosa (lied voor mijn geboorteplaats)

"Naast de rivier,
 iemand loopt en denkt.
 Ik herinner me mijn jeugd 
 toen ik een jongen was.
 Naast Vjosa,
 Ik passeerde en kroop.
 Ik herinner me mijn geboorteplaats,
 Ik herinner me dat ik een jongen was ... "

Bovendien zijn veel meisjes in Albanië vernoemd naar de rivier. De rivier is een plek waar jongeren in de zomer gaan zwemmen, buitenlanders komen bewonderen, kajakken of onderzoek doen ... Daarom is het een geweldige bron en potentieel voor duurzame ontwikkeling van het toerisme dat kan bijdragen aan de economie van het land.

Vjosa is ook een van de weinige kansen voor wetenschappers in Europa om te observeren hoe natuurlijke rivieren functioneren. Het is een hotspot voor biodiversiteit. Vjosa is de thuisbasis van verschillende vissoorten die endemisch zijn voor de Balkan. Er zijn 150 soorten planten en dieren in de Vjosa-regio die worden erkend door de Bern Conventie, een overeenkomst die tot doel heeft de Europese natuur en natuurlijke habitats te behouden. Het heeft meer dan 150 natuurlijke monumenten, zoals het moerasgebied van de Vjosa-delta-Narta-lagune, de thermale bronnen van Benja, de Lengarica-kloof en vele anderen. Het is een lappendeken van habitats. Tot dusver zijn er verschillende soorten habitats van Europese betekenis geïdentificeerd.

Ondanks de uitstekende waarden en het belang, niet alleen lokaal, maar ook wereldwijd, blijft Vjosa onbeschermd.

Rivier Vosja. Afbeelding: Collin Key CC BY-NC-ND 2.0 Creative Commons

De strijd voor vrijheid

De geschiedenis van de bouw van dammen in Vjosa begon in 1984 in Griekenland. Kort daarna werd het eerste waterkrachtcentrale-project ontworpen voor Albanië. De Kalivaç-dam werd voor het eerst verleend in 1997, maar stopte tot 2007. In 2007 begon de bouw van de Kalivaç-dam. In eerste instantie gefinancierd door het Italiaanse bedrijf Becchetti en Deutsche Bank. Het was de bedoeling dat de dam een ​​hoogte van 45 meter zou bereiken, waardoor bepaalde delen van de vallei onder water zouden komen te staan, terwijl sommige delen droog zouden blijven. 

Gelukkig erkenden lokale en internationale activisten, beroemdheden over de hele wereld, nationale en internationale organisaties het verlies dat zou worden veroorzaakt door de bouw van een dam en door protesten, champagnes en juridische acties slaagden ze erin om de bouw van de dam in 2010 te stoppen. Minder dan 30% van het totale werk was voltooid toen het project Kalivaç Dam werd stopgezet.

Sinds 2010 strijdt de strijd voortdurend met provincies. De enige manier om bescherm Vjosa voor altijd is om het tot Nationaal Park te verklaren. Vjosa en zijn vallei zullen het eerste Wild River National Park in Europa worden. Dit betekent niet alleen een overwinning voor Albanië en Europa, maar het zal ook een bijdrage zijn aan een wereldwijde instandhoudingsinspanning. Daarom hebben de internationale ngo's Riverwatch en EuroNatur in samenwerking met verschillende lokale partnerorganisaties zoals EcoAlbania en Patagonia Company de campagne “Save the Blue Heart of Europe” gelanceerd. Met als doel rivieren met een groot natuurlijk potentieel die in Zuidoost-Europa liggen te beschermen tegen vernietiging door ongecontroleerde ontwikkeling van waterkrachtprojecten.

Zou je ooit de Eiffeltoren in Parijs of de Chinese Muur onder water zetten? Nou… dit is ook een kunstwerk. Steun dus de wereldwijde en nationale inspanningen om van Vjosa een Nationaal Park te maken. Alleen door sectoroverschrijdende samenwerking en ondersteuning; verenigd werk tussen individuen, de samenleving, de openbare en de particuliere sector kunnen we de bescherming van de rivier de Vjosa voor altijd verzekeren.

Over de auteur

Ik ben geboren op 15 februari 1996 in Belgrado, waar ik ook ben opgegroeid. Ik ben afgestudeerd aan de School of Design met een diploma in Binnenhuisarchitectuur en Industriële Producten. Daarna schreef ik me in aan de Universiteit van Belgrado, Faculteit Architectuur, waar ik in 2018 mijn bachelorstudie voltooide. Een jaar later won ik een DAAD-beurs en begon ik aan een master in Werelderfgoedstudies aan de Technische Universiteit van Brandenburg, Cottbus, Duitsland. Ik ben momenteel bezig met het schrijven van een masterscriptie over het onderwerp volksgeloof met betrekking tot de elementen van het huis en huishouden in Oost-Servië. 

Naast het schrijven van de masterscriptie ben ik student-assistent bij de afdeling Architectural Conservation, loop ik stage bij Publishing for Development, dat UNESCO helpt bij het maken van het World Heritage Review Magazine, en ben ik onderdeel van het Youth Ambassador Program. Daarnaast werk ik aan 195flavours, een teamgebaseerd Instagram-project.

Doneren